Đặc điểm định danh trong từ ngữ nghề nghiệp của nghề làm lồng đèn ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam

Abstract

Bài viết nghiên cứu đặc điểm định danh trong từ ngữ nghề nghiệp của nghề làm lồng đèn ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam dưới góc nhìn của ngôn ngữ học cấu trúc. Phương pháp sử dụng trong bài viết là phương pháp thống kê mô tả và mô hình hóa dữ liệu. Kết quả nghiên cứu cho thấy: 1) Về mặt cấu trúc, từ ngữ nghề làm lồng đèn chủ yếu có mô hình cấu trúc định danh phức hợp (yếu tố cơ sở + yếu tố định danh 1 bậc). Điều này thể hiện nhu cầu phân biệt đối tượng nhiều hơn nhu cầu chi tiết hóa đối tượng xuất hiện trong nghề; 2) Về mặt định danh, từ ngữ nghề làm lồng đèn chủ yếu có phương thức định danh trực tiếp với những đặc điểm thuộc bản thể của đối tượng xuất hiện trong nghề (đặc điểm về  hình dáng, kích thuớc có số lượng nhiều nhất). Điều này đã thể hiện tư duy trực quan của những người thợ làm nghề đèn lồng khi họ sử dụng những thuộc tính có thể nhận biết được thông qua thị giác để định danh đối tượng trong nghề. Những từ ngữ có phương thức định danh gián tiếp không nhiều, chúng được hình thành thông qua việc ẩn dụ/ hoán dụ những thuộc tính của bộ phận cơ thể người cũng như của các đối tượng thuộc nền văn hóa nông nghiệp  địa phương. Tóm lại, nghiên cứu này đã tìm được cách thức cấu tạo và định danh từ ngữ nghề nghiệp của nghề làm lồng đèn ở thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. Một mặt, những phát hiện của nghiên cứu này đã chứng minh tư duy trực quan và tư duy dĩ nhân vi trung của những người thợ làm nghề đèn lồng đó. Mặt khác, những phát hiện của nghiên cứu này cũng đã chứng minh ảnh hưởng của văn hóa nông nghiệp địa phương đến cách thức định danh từ ngữ nghề nghiệp của những người thợ ở nơi đây.