The strategy for building Korea’s national image from the 1950s to the present

Abstract

Nowadays, when mentioning Korea, people often think of a country famous for images of "Kdrama'', "K-Pop'', "cosmetics'', "technology'', etc. Korea is increasingly attracting public attention not only in the field of art but also in culture, cuisine, aesthetics, technology products, etc. Those things are not naturally formed but are the result of strategic plans and investments from the government to businesses. Since the 1988 Summer Olympics, Korea has begun to promote its national image, showing the world the image of a dynamic, developed, and prosperous country that has been built instead of the images of ruins and poverty during the Korean War in the 1950s. Starting in the 1990s, the Korean cultural wave, first with films such as "Glass Slippers'', "Marigold'', then
"Winter Sonata'', "Dae Jang-geum'', and K-Pop have reached out to the world and received passionate love from young people in China, Japan, Southeast Asia, Europe, America, etc.
Based on the reference, synthesis, and systematization of previously published sources related to
the study of national image and the strategy of building the national image of Korea, this article explores Korea's strategy in building the national image from the 1950s to the present in two aspects: people's diplomacy and state diplomacy. The results show that along with each period of economic development and each presidential term, Korea has made efforts in implementing policies according to the roadmap to bring the image of Korea to the world.

Giới thiệu

Cùng với sự phổ biến của Hàn lưu, ảnh hưởng quốc tế của Hàn Quốc đã vượt ra khỏi châu Á và vươn ra thế giới. Công chúng ngày càng quan tâm nhiều hơn đến du lịch, ngôn ngữ, các sản phẩm văn hóa đại chúng, sản phẩm tiêu dùng cũng như con người Hàn Quốc. Hay nói cách khác, những yếu tố đó là hình ảnh của Hàn Quốc.

Trong thế giới toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế hiện nay, danh tiếng và hình ảnh tích cực của một quốc gia ngày càng được coi trọng, thu hút sự quan tâm của các quốc gia trên thế giới. Lý do là vì hình ảnh quốc gia không chỉ ảnh hưởng đến các mối quan hệ quốc tế mà còn tác động đến sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như năng lực cạnh tranh của đất nước. Do đó, việc xây dựng, quảng bá, nâng cao hình ảnh quốc gia ngày càng được các nước chú trọng như một chiến lược sức mạnh mềm trong môi trường quốc tế nhiều biến động và cạnh tranh.

Từ năm 2018, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc đã tiến hành khảo sát về hình ảnh Hàn Quốc để phân tích nhận thức của thế giới về Hàn Quốc, sử dụng kết quả đó để thiết lập các chiến lược quảng bá ở nước ngoài nhằm cải thiện hình ảnh của đất nước. Gần đây nhất, năm 2022, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc thực hiện khảo sát ở đối tượng từ 16 tuổi ở Hàn Quốc (500 người) và 24 quốc gia (12.000 người) trên thế giới ở các châu lục Á, Âu, Mỹ, Phi. Theo kết quả khảo sát được trình bày trong “Báo cáo kết quả khảo sát hình ảnh quốc gia năm 2022” 1 , hình ảnh liên tưởng tự do của người nước ngoài về Hàn Quốc đầu tiên là “văn hóa” (18,1%), tiếp theo là “âm nhạc đại chúng” (17,1%), “món ăn Hàn Quốc” (16,2%) và “công nghệ/kỹ thuật” (11,0%). Có thể thấy rằng hình ảnh đầu tiên của người nước ngoài về Hàn Quốc có xu hướng tập trung vào các nội dung văn hóa như văn hóa, âm nhạc đại chúng và ẩm thực Hàn Quốc. Các hình ảnh tiếp theo liên quan đến khoa học, công nghệ và kinh tế, như “công nghệ/kỹ thuật” (11,0%), “nước phát triển” (5,8%), “kinh tế” (5,4%) và “Samsung” (5,0%).

Điều này cho thấy sự quan tâm của Chính phủ Hàn Quốc trong việc xây dựng và cải thiện hình ảnh quốc gia. Trên cơ sở tham khảo, tổng hợp và hệ thống những nguồn tài liệu công bố từ trước đến nay có liên quan đến nghiên cứu hình ảnh quốc gia Hàn Quốc, chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc, bài viết này nhằm tìm hiểu các chiến lược trong việc xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc từ những năm 1950 đến nay. Chúng tôi cố gắng phân kỳ và tìm hiểu cụ thể các chính sách nhằm thay đổi, phát triển hình ảnh quốc gia của chính phủ trong từng thời kỳ. Đồng thời, dựa trên kết quả nghiên cứu này, chúng tôi cũng sẽ đưa ra gợi ý cho chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Việt Nam.

NỘI DUNG CHÍNH

Khái niệm và vai trò của hình ảnh quốc gia

Cho đến nay, các nhà nghiên cứu ở những lĩnh vực tiếp cận khác nhau có những quan điểm khác nhau về hình ảnh quốc gia.

Theo Hall (1986) được trích dẫn trong [ 2 , p. 17] cho rằng hình ảnh quốc gia là “Một mô tả nhận thức hoặc những gì mọi người thường tin là đúng về một quốc gia hoặc con người ở đó” . Còn Roth & Romeo (1992) quan niệm rằng “ Nó là tổng thể những nhận thức về một quốc gia cụ thể và được hình thành bằng cách phản ánh hành động phức tạp của nhiều yếu tố khác nhau” [ 3 , p. 480] . Sin Ho Chang (2001): “ Khi một quốc gia là đối tượng hình thành hình ảnh, một hình ảnh toàn diện và phức tạp sẽ được hình thành dựa trên nhiều thông tin khác nhau mà mọi người có về một quốc gia”.

Trong khi đó, ở lĩnh vực tiếp thị quốc tế, hình ảnh quốc gia đôi khi được sử dụng giống như khái niệm hình ảnh quốc gia sản xuất gắn liền với sản phẩm được sản xuất tại một quốc gia cụ thể. Theo Nagashima (1970), hình ảnh quốc gia “là hình ảnh, danh tiếng và tính đặc trưng mà các doanh nhân và người tiêu dùng dành cho sản phẩm của một quốc gia cụ thể”. Còn Kotler (1993) định nghĩa hình ảnh quốc gia “là niềm tin chung mà mọi người có về một địa điểm nhất định”.

Hay trong lĩnh vực giáo dục, Yang Hye-jeong (2008) cho rằng hình ảnh quốc gia “là hình ảnh toàn diện được hình thành dựa trên những thông tin đa dạng mà người dân có được về một quốc gia”. Trong số các nghiên cứu được thực hiện ở các lĩnh vực tại nước khác, Kim Sang-woo và Jang Young-hye (2019) định nghĩa hình ảnh quốc gia “là nhận thức về phản ứng nhận thức, cảm xúc và hành vi của người tiêu dùng đối với con người và sản phẩm ở một quốc gia cụ thể” . Ahn Hyeon-kyung (2018) định nghĩa hình ảnh quốc gia “là tổng thể những nhận thức về một quốc gia” [ 4 , p. 27].

Từ các khái niệm trên, chúng ta có thể thấy rằng hình ảnh quốc gia là nhận thức của mọi người về một đất nước cụ thể, để khi nhắc đến đất nước đó, người ta sẽ có những ấn tượng chung nhất định. Do đó, chúng tôi cho rằng hình ảnh quốc gia là hình ảnh tổng thể mà mọi người có được về một quốc gia, bao gồm hình ảnh về lịch sử, chính trị, văn hóa, ngoại giao, kinh tế, xã hội, thể thao, nghệ thuật của đất nước đó.

Có thể nói, trong thế giới toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế hiện nay, danh tiếng và hình ảnh tích cực của một quốc gia ngày càng được coi trọng, thu hút sự quan tâm của các quốc gia trên thế giới. Lý do là vì hình ảnh quốc gia không chỉ ảnh hưởng đến các mối quan hệ quốc tế mà còn tác động đến sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như năng lực cạnh tranh của đất nước. Do đó, việc xây dựng, quảng bá, nâng cao hình ảnh quốc gia ngày càng được các nước chú trọng như một chiến lược sức mạnh mềm trong môi trường quốc tế nhiều biến động và cạnh tranh.

Hình ảnh của một quốc gia là một hình ảnh tổng thể, vì vậy mà nó có tác động đáng kể đến các khía cạnh hoạt động của một quốc gia, gồm cả chính trị, ngoại giao và kinh tế của quốc gia đó. Đặc biệt, trong năng lực cạnh tranh về kinh tế, hình ảnh quốc gia đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định sự thành công của thương mại. Ví dụ, các nhà lãnh đạo, người ra quyết định hoặc người tiêu dùng ở mỗi quốc gia đưa ra đánh giá về Hàn Quốc, các sản phẩm, văn hóa hoặc người dân dựa trên những hình ảnh đó. Hình ảnh quốc gia cũng có quan hệ mật thiết với năng lực cạnh tranh của ngành du lịch. Sự yêu thích đối với một địa điểm du lịch làm tăng khả năng kết nối với sự lựa chọn và hành động, điều này được giải thích về mặt tâm lý học như một khái niệm để nâng cao và bổ sung cho hình ảnh bản thân của một người. Năng lực cạnh tranh nước ngoài của một quốc gia không chỉ giới hạn ở năng lực cạnh tranh nước ngoài của một quốc gia, mà nó là một sự kết nối tổng thể của nhiều yếu tố [ 2 , p. 2].

Về mặt chính trị, hình ảnh của một đất nước liên quan trực tiếp đến các mối quan hệ chính trị quan trọng như việc thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước và chiến tranh. Nếu hai nước có hình ảnh tích cực về nhau thì nhiều vấn đề khác nhau giữa hai nước có thể được giải quyết một cách hòa bình, thân thiện thông qua quá trình hiểu biết lẫn nhau. Mặt khác, nếu hai nước đã hình thành nên hình ảnh quốc gia tiêu cực thì ngay cả những vấn đề nhỏ cũng có thể leo thang theo hướng tiêu cực. Chẳng hạn như trong mối quan hệ liên Triều, trong bài phát biểu trước Hội đồng nhân dân tối cao (Quốc hội Triều Tiên) ngày 15-1-2024, lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un nói Hiến pháp nên được sửa đổi để giáo dục người dân Triều Tiên xem Hàn Quốc là “kẻ thù chính và kẻ thù không thay đổi”, xác định Triều Tiên có lãnh thổ tách biệt với Hàn Quốc. Điều này cho thấy hình ảnh quốc gia không được hình thành thông qua các tuyên bố hay tuyên truyền mà được hình thành một cách tích cực khi nó thể hiện qua các hành động ngoại giao của đất nước và xây dựng lòng tin lẫn nhau. Vì vậy, cần có những nỗ lực chính trị, ngoại giao lâu dài để hình thành hình ảnh quốc gia tích cực [ 5 , p. 4].

Chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc

Trong một thời gian dài sau khi thành lập chính phủ từ năm 1948, Hàn Quốc là quốc gia bị kẹp giữa các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, Nga. Do sức mạnh quốc gia yếu kém, Hàn Quốc đã không thể tạo dựng được hình ảnh quốc gia tích cực và rõ ràng trên toàn thế giới. Đồng thời, do bị chia cắt giữa hai miền Triều Tiên và bế tắc quân sự do Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc bị cho là một quốc gia “nguy hiểm” [ 2 , p. 31]. Trong tình hình đó, chính phủ và người dân Hàn Quốc đã có những nỗ lực nhất quán để thoát khỏi hình ảnh tiêu cực này. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của đất nước và tích cực quảng bá, hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc đã có nhiều thay đổi. Điều này được thể hiện trong bốn giai đoạn chiến lược như Table 1 .

Table 1 Những thay đổi lịch sử trong xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc [ 2 , p. 33]

Chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc

Trong một thời gian dài sau khi thành lập chính phủ từ năm 1948, Hàn Quốc là quốc gia bị kẹp giữa các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, Nga. Do sức mạnh quốc gia yếu kém, Hàn Quốc đã không thể tạo dựng được hình ảnh quốc gia tích cực và rõ ràng trên toàn thế giới. Đồng thời, do bị chia cắt giữa hai miền Triều Tiên và bế tắc quân sự do Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc bị cho là một quốc gia “nguy hiểm” [ 2 , p. 31]. Trong tình hình đó, chính phủ và người dân Hàn Quốc đã có những nỗ lực nhất quán để thoát khỏi hình ảnh tiêu cực này. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của đất nước và tích cực quảng bá, hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc đã có nhiều thay đổi. Điều này được thể hiện trong bốn giai đoạn chiến lược như Table 1 .

Table 1 Những thay đổi lịch sử trong xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc [ 2 , p. 33]

Chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc

Trong một thời gian dài sau khi thành lập chính phủ từ năm 1948, Hàn Quốc là quốc gia bị kẹp giữa các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, Nga. Do sức mạnh quốc gia yếu kém, Hàn Quốc đã không thể tạo dựng được hình ảnh quốc gia tích cực và rõ ràng trên toàn thế giới. Đồng thời, do bị chia cắt giữa hai miền Triều Tiên và bế tắc quân sự do Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc bị cho là một quốc gia “nguy hiểm” [ 2 , p. 31]. Trong tình hình đó, chính phủ và người dân Hàn Quốc đã có những nỗ lực nhất quán để thoát khỏi hình ảnh tiêu cực này. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của đất nước và tích cực quảng bá, hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc đã có nhiều thay đổi. Điều này được thể hiện trong bốn giai đoạn chiến lược như Table 1 .

Table 1 Những thay đổi lịch sử trong xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc [ 2 , p. 33]

Chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc

Trong một thời gian dài sau khi thành lập chính phủ từ năm 1948, Hàn Quốc là quốc gia bị kẹp giữa các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, Nga. Do sức mạnh quốc gia yếu kém, Hàn Quốc đã không thể tạo dựng được hình ảnh quốc gia tích cực và rõ ràng trên toàn thế giới. Đồng thời, do bị chia cắt giữa hai miền Triều Tiên và bế tắc quân sự do Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc bị cho là một quốc gia “nguy hiểm” [ 2 , p. 31]. Trong tình hình đó, chính phủ và người dân Hàn Quốc đã có những nỗ lực nhất quán để thoát khỏi hình ảnh tiêu cực này. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của đất nước và tích cực quảng bá, hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc đã có nhiều thay đổi. Điều này được thể hiện trong bốn giai đoạn chiến lược như Table 1 .

Table 1 Những thay đổi lịch sử trong xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc [ 2 , p. 33]

Chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc

Trong một thời gian dài sau khi thành lập chính phủ từ năm 1948, Hàn Quốc là quốc gia bị kẹp giữa các cường quốc như Trung Quốc, Nhật Bản, Nga. Do sức mạnh quốc gia yếu kém, Hàn Quốc đã không thể tạo dựng được hình ảnh quốc gia tích cực và rõ ràng trên toàn thế giới. Đồng thời, do bị chia cắt giữa hai miền Triều Tiên và bế tắc quân sự do Chiến tranh Triều Tiên, Hàn Quốc bị cho là một quốc gia “nguy hiểm” [ 2 , p. 31]. Trong tình hình đó, chính phủ và người dân Hàn Quốc đã có những nỗ lực nhất quán để thoát khỏi hình ảnh tiêu cực này. Nhờ sự phát triển nhanh chóng của đất nước và tích cực quảng bá, hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc đã có nhiều thay đổi. Điều này được thể hiện trong bốn giai đoạn chiến lược như Table 1 .

Table 1 Những thay đổi lịch sử trong xây dựng hình ảnh quốc gia Hàn Quốc [ 2 , p. 33]

Kết luận

Từ kết quả phân tích trên, chúng ta nhận thấy rằng, việc xây dựng hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc có lộ trình nhất định với chính sách lâu dài được thực hiện một cách nhất quán, liên tục, thống nhất từ chính quyền trung ương. Tùy mỗi giai đoạn, mỗi chế độ của từng thời kỳ tổng thống mà các chính sách nâng cao hình ảnh Quốc gia Hàn Quốc có sự thay đổi. Mỗi chính quyền đều có những chính sách riêng biệt, cũng như có kế thừa những chính sách của chính quyền trước và điều chỉnh phù hợp với thời điểm cầm quyền. Điểm chung của các nhiệm kỳ tổng thống là đều nỗ lực xây dựng, nâng cao hình ảnh quốc gia của Hàn Quốc trên phương diện ngoại giao nhân dân về văn hoá, nghệ thuật, v.v. và phương diện ngoại giao nhà nước thông qua các chương trình hỗ trợ chuyên gia, nâng cao nhân lực, v.v.. Chúng ta có thể tóm tắt chiến lược nâng cao hình ảnh quốc gia Hàn Quốc của các chính quyền theo những mốc thời gian sau:

• Những năm 1950: Tập trung vào củng cố chế độ và phát triển kinh tế sau chiến tranh Triều Tiên.

• Những năm 1960-1970: Phát triển kinh tế nhanh chóng, bắt đầu xây dựng hình ảnh quốc gia thông qua các tổ chức và bộ ngành.

• Những năm 1980-1990: Dân chủ hóa, tổ chức thế vận hội Olympic và quảng bá văn hóa Hàn Quốc.

• Từ năm 2000 đến nay: Đẩy mạnh truyền bá Hàn lưu, tổ chức World Cup 2002 và các sự kiện quốc tế, tập trung phát triển công nghệ.

Trên cơ sở này, chúng tôi đưa ra những gợi mở trong xây dựng hình ảnh quốc gia tại Việt Nam như sau:

1. Cần sự hỗ trợ từ chính phủ và phối hợp giữa các bộ ngành trong chiến lược xây dựng hình ảnh quốc gia.

2. Đề cao vai trò người dân trong việc nâng cao hình ảnh quốc gia thông qua giáo dục, nâng cao nhận thức của nhân dân trong việc tiếp xúc, giao lưu với người nước ngoài.

3. Thiết lập hệ thống hỗ trợ du khách để đảm bảo an toàn, tiện lợi, thoải mái cho du khách.

4. Đẩy mạnh hoàn thiện, nâng cao cơ sở hạ tầng.

5. Tăng cường giao lưu văn hóa quốc tế, phát huy thế mạnh về du lịch, ngôn ngữ, văn hóa, v.v. của Việt Nam, kịp thời chuyển tải những thông tin hữu ích trong quảng bá hình ảnh Việt Nam và xử lý kịp thời những thông tin gây ảnh hưởng đến hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.

Xung đột lợi ích

Bản thảo này không có xung đột lợi ích.

Đóng góp của tác giả

Tác giả tự thực hiện các bước từ xây dựng bàn bài, tổng hợp và phân tích dữ liệu, v.v. để hoàn thành bài viết.